Η ζωγραφική του Παναγιώτη Τέτση

Της Ελένης Βακαλό

Τεχνοκριτικού – Ποιήτριας

Λέγεται συνήθως ότι ο Τέτσης είναι ο ζωγράφος της μεταπολεμικής γενιάς που αντιστάθηκε στην κυριαρχία του μοντέρνου και φυσικά στο απόγειό του, στην αφηρημένη τέχνη. Παρέμεινε πιστός στις παραδοσιακές αξίες της μεγάλης ζωγραφικής και στην θεματογραφική αναφορά της παράστασης. Είναι όμως έτσι; Ή αλλιώς; Πόσο και ποιές αξίες της παράδοσης μπορούν να δεχτούν την ανανέωσή τους προς σύγχρονα αιτήματα και ποιά θέση σε σημασία έχει ή δεν έχει το θέμα στη χρήση του από τον Τέτση;

Πρέπει να διαχωρίσουμε την έννοια “θέμα” από την έννοια “παράσταση” σαν μια λεπτή διαφορά που όμως μπορεί να γίνει ευδιάκριτη σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Το θέμα είναι μια αφετηρία αλλά όχι ένας στόχος. Ξεκινάμε από κάτι αντικειμενικά υπαρκτό ή απλώς προϋπάρχον που μας ανοίγει τις δυνατότητες να το αναπτύξουμε, να το ερμηνεύσουμε, να το χρησιμοποιήσουμε για διαφορετικούς στόχους από αυτούς της απεικόνισής του σαν αφορμή για εκφραστικά ή πλαστικά αποτελέσματα που μας ενδιαφέρουν κυρίως. Προέκταση μιας τέτοιας έννοιας του είναι η χρήση του όρου στη μουσική. Η παράσταση (ή αναπαράσταση) αφορά στην απεικόνιση οπωσδήποτε. Στην τέχνη της παράδοσης της μεγάλης Ευρωπαϊκής ζωγραφικής δεν θα μπορούσε βέβαια να γίνει ένας τέτοιος διαχωρισμός. Όμως από τη στιγμή που το θέμα ως παράσταση έχασε τη σημασία του, άρχισε σταδιακά η πορεία προς την πλήρη κατάργησή της, που συμπαρέσυρε και την αναφορά σε συγκεκριμένο θέμα.

Ο Τέτσης κράτησε το θέμα. Αλλά το χειρίστηκε πάντα σαν αφορμή για να κάνει “ζωγραφική”, καθαρή, θα προχωρούσα να πω. Η όραση του Τέτση βλέπει “ζωγραφική”, κατά την εκτέλεση κάνει ή χτίζει ζωγραφική, και στο αποτέλεσμα μεταδίδει ζωγραφική. Το σημαινόμενο της ζωγραφικής του δεν είναι η ιστόρηση του θέματος (η παράσταση και το νόημά της), αλλά η ίδια η ζωγραφική. Σημαίνον και σημαινόμενο ταυτίζονται. Μια τέτοια αυτοαναφορά είναι σαφώς το πιο γενικευμένο για όλες τις τέχνες στοιχείο μοντερνισμού.

(Ελένη Βακαλό & Αντώνης Κωτίδης, Π. Τέτσης- ζωγραφική, Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα 1999)